Herfstwebinar 2020

Op 15 oktober vond het herfstwebinar van VIIP plaats als digitaal alternatief voor het jaarcongres en de herfstborrel die door het coronavirus niet door konden gaan. Onder de bezielende leiding van de voorzitter, Marjon Brandenbarg, namen ruim 100 vrouwen deel aan het webinar met als thema:
Het Pensioenakkoord – solidair en uitlegbaar?

Marjon stond stil bij de aanleiding voor het Pensioenakkoord met de boodschap om vooral vooruit te kijken. Wat is er nodig om het tot een succes te maken en hoe kunnen vrouwen hierin een rol spelen?

De aanwezige deskundige vrouwen met hun verschillende meningen werden uitgenodigd om tot een levendige online discussie te komen.

Pensioen kan ook leuk zijn!
Marike Knoef gaf hiervoor de aftrap met een andere blik op pensioen. Haar observatie was dat pensioen een doolhof is met gevolgen voor de maatschappelijke acceptatie.
Aan de hand van een beeldend filmpje van Brigitte Kaandorp (pensioen kan ook leuk zijn!) besprak zij drie elementen:

1. heilige huisjes en gezag
2. polarisatie
3. pensioengeletterdheid.

Zij nam de deelnemers mee hoe deze elementen een rol spelen bij acceptatie van het Pensioenakkoord. Haar boodschappen aan de virtuele zaal:

• Houd rekening met verschillende eigen bubbels waarin mensen met hun eigen meningen zitten (de zogenaamde confirmation bias);
• Zoek de gemene deler - er is een verbondenheid tussen generaties onderling en heb oog voor andere generaties;
• Pensioengeletterdheid is laag – start bij communicatie bij de basis: wat is de situatie en hoe zit het nu?;
• Plaats pensioen in een bredere context (betrek AOW, spaargeld en eigen huis erbij) en communiceer over de lange termijn;
• Help mensen in de te maken keuzes door te letten op de volgorde van de vraagstelling – keuzes gaan niet vanzelf goed.

Het panel
Na dit inspirerende verhaal was het de beurt aan het panel met Marike Knoef, Monique van der Poel, Vandena van der Meer en Agnes Joseph. Vrouwen met een verschillende pensioenachtergrond en een duidelijke eigen mening. Deze werden duidelijk door discussies over verschillende vragen, waarbij de zaal ook mee mocht stemmen.

Na een rondje langs het panel over de tops en flops van het Pensioenakkoord, zoals het einde aan het FTK en de doorsneepremie, de risicodeling, het invaren, het ontbreken van de zzp’ers en de uitlegbaarheid, ging het panel met elkaar in gesprek op basis van diverse vragen.

Bij een keuze tussen het nieuwe pensioencontract en de WVP+ sloeg de keuze door naar de WVP+. Ook in de virtuele zaal. Belangrijk element dat de doorslag gaf was de keuzevrijheid. Nuancering hierbij was dat het belangrijk is dat de keuze past bij de populatie van het pensioenfonds. Hiervoor is het nodig ook energie te steken in de pensioengeletterdheid van de deelnemer, zodat hij of zij een weloverwogen keuze kan maken.

Een tweede vraag ging over de ruimte voor solidariteit in de nieuwe contracten. Het panel was het eens dat die absoluut blijft bestaan. Zij is daarmee positiever dan de virtuele zaal. Het panel plaatste hierbij wel wat kanttekeningen. Voor sommige risico’s is solidariteit niet nodig. Maar het is wel handig om dit collectief te regelen. De vraag is ook wat je precies onder solidariteit verstaat. Hierbij kwam het debat over de houdbaarheid van de verplichtstelling voor bedrijfstakpensioenfondsen ook nog even om de hoek kijken.

Het derde onderwerp bracht bij de stelling: ‘Pensioen valt niet communiceren!’ al verwarring teweeg. Hierbij kwam de tegenstelling naar voren dat Nederland het beste pensioenstelsel in de wereld heeft en het mogelijk korten dan ook vraagtekens bij mensen oproept. Er kwam een roep om het eerlijke verhaal te vertellen en niet te stoppen bij de tekst dat het goed geregeld is. Verplicht kiezen zou een mogelijkheid zijn om te zorgen dat mensen zich echt in pensioen gaan verdiepen. Niet alle panelleden zagen dit voor zich. Zo zorgen verplicht opleggen in de VS niet voor meer pensioengeletterdheid. Wel is het aanbieden van de mogelijkheid om keuzes te maken belangrijk.
Het belang van communicatie kwam opnieuw naar voren. Meer kennis en inzicht in de eigen situatie zorgt voor verhoging van het vertrouwen. Ook hier zat het panel niet op 1 lijn en is er misschien wel te veel communicatie. De roep om het Pensioenakkoord aan te grijpen om de communicatie te verbeteren en te versimpelen bleef. Dit kan bijdragen aan een positieve mening over het nieuwe pensioenstelsel.
Voor de communicatie zag het panel een grote rol voor de werkgever weggelegd. Deze bereikt werknemers het makkelijkst. Maar het panel had ook oog voor de flexibele arbeidsmarkt. Daarom is er ook een rol voor ouderenpartijen, overheid en wetenschap.

Het panel stond vervolgens stil bij het bepalen van de risicohouding van de deelnemers. Het panel trok de conclusie dat het zeker mogelijk is de risicohouding in kaart te brengen met verschillende instrumenten. Dit vraagt wel om maatwerk per doelgroep en een kwantitatieve meting heeft de voorkeur.

Tot slot was er aandacht voor de diversiteit bij de groepen die besluiten moeten gaan nemen. Is daar een rol voor vrouwen en VIIP en ook jongeren weggelegd? De slotsom hiervan was dat het belangrijk is om verschillende expertises aan tafel te hebben, ook buiten het pensioenveld, zoals economen en psychologen. Een mix van verschillende persoonlijkheden, leeftijden, culturele achtergronden en mannen en vrouwen gaat positief werken. Belangrijk is dat partijen zorgen voor een positieve boodschap en een kort en krachtig verhaal. Hier bovenop is er geloof in “ empowerment” van de partijen aan tafel. Het is wezenlijk dat er voldoende kennis is aan alle kanten van de tafel om te zorgen voor de goede discussies en besluiten.

Marjon rondde het webinar af met een dankwoord aan het panel. Zij gaf daarbij aan dat VIIP gegeven het “nieuwe normaal” bekijkt hoe binnen VIIP leden met elkaar verder de discussie kunnen voeren rondom het pensioenakkoord. Bijvoorbeeld over de rol van pensioenfondsbesturen. VIIP gaat met de coördinatoren van de deelnetwerken op zoek naar digitale en creatieve vormen hiervoor. Tot slot sprak Marjon de wens uit aan iedereen om vooral gezond te blijven.